¿Llegó'l momentu d'Asturies?. Cómo la FSA-PSOE secuestró sociolóxicamente Asturies.
Federación Socialista Asturiana lleva gobernando Asturies de forma continua hasta anguaño (1979-2023) con dos breves alternatives, la de Sergio Marqués col PP y URAS (1996-1999) y la de Francisco Álvarez Cascos, con Foro Asturias, en 2011. Dende Rafael Fernández en 1979 hasta la presidencia d'Adrián Barbón medien cuatro décades col PSOE asturianu gobernando'l país.
El presente artículu nun tien nengún enfotu en facer un percorríu hestóricu nin de fondu de la xestión de la FSA al frente de la gobernabilidá'l Principáu. Lo que queremos espeyar nestes ringleres ye cómo'l proyeutu asturianu del PSOE foi quién a algamar una hexemonía que los propios datos demuestren y desendolcar dalgunos razonamientos pa desplicar estos resultaos. 2023 va ser añu eleutoral n'Asturies y l'Estáu Español en xeneral y la FSA entama a calecer motores con una campaña propagandística que tien como llema "Llegó'l momentu d'Asturies", un llema que ye evidente que con tener un pocu de memoria y espíritu críticu puede dexar plasmáu a más d'una persona.
L'aniciu de la hexemonía'l PSOE, inxeniería social refinada.
Nun ye nengún esquema diferencial al restu d'España que nel periodu anterior y posterior a la muerte de Franco'l PSOE n'Asturies diba a la cola de les fuercies polítiques que se reclamaben como "oposición democrática", siendo más protagonista nesti periodu por supuesto'l PCE pero tamién otres fuercies polítiques que xiraben alredor d'ésti. Demientres duró la Dictadura Franquista'l PSOE tuvo la deferencia frente a la so sacrificada militancia na Guerra Civil de tomase 40 años de vacaciones y esto nun foi esceición en tierres asturianes. De sopitu la ayuda económica de la socialdemocracia alemana y l'asesoramientu y proteición de la CIA llevaron a un escenariu ónde'l nuevu PSOE foi presentáu n'España como un partíu d'alternativa y consensu frente a la derecha sociolóxica española, heriede'l réxime anterior pero supuestamente reformada pal nuevu camín que la oligarquía plantegaba.
El Partíu Socialista Obreru Español foi ganando influencia de forma sele pero decidía ente diversos seutores de tol Reinu d'España dende 1975. Nesi sen, la influencia que'l PSOE supo algamar ente'l funcionariáu, los medios de comunicación y bona parte de la llamada aristocracia obrera pescudamos que foi clave pa lo que vendría darréu. Al empar la Europa del capital necesitaba a un partíu denomináu socialdemócrata nel poder n'España, pero ensín compromisos políticos col campu del socialismu real y el PSOE necesitaba a la Europa'l capital pa llegar a un escenariu como'l de 1982, añu nel que Felipe González algama una mayoría absoluta descomanada.
Dende esi añu caltenemos que'l PSOE nel Estáu ye quién xenera un mayor consensu representativu ente la población, anque esta dinámica nun tien una intensidá igual en toles zones del Estáu. Dende'l nuestru puntu vista'l PSOE representa una suerte de cuerpu sociolóxicu que mecigaya polítiques tradicionalmente de dereches con ciertu marketing progresista, un instrumentu camaleónicu al serviciu de la oligarquía transnacional n'España a la fin. Resumiendo la idega, el PSOE representaría una suerte d'estabilidá con ropaxe anovador en continua anovación.
Por supuesto, nel nuestru país la Federación Socialista Asturiana tenía cierta ventaya frente al PSOE d'otres autonomíes. Equí'l movimientu sindical y la concentración proletaria yera mayor, polo que yera tamién mayor la influencia d'esa aristocracia obrera nos centros de trabayu, personalizada en personaxes como Jose Angel Fernández Villa o el propiu SOMA como coleutivu. Asturies foi un ñeru fundamental na llucha contra la Dictadura de Francisco Franco y la FSA sabía perbien cómo amestar el so oportunismu políticu col folclorismu antifranquista. Esto desplica cómo la FSA en 1979 gana'l primer pulsu eleutoral autonómicu al PCE n'Asturies, país ónde la victoria de una fuercia eleutoral de dereches yera impensable pero ónde'l PCE tenía una estructura infinitamente mayor que'l PSOE.
Nesi primer intre de la llamada "transición democrática" la FSA tentó averar posiciones con toa triba de espacios ideolóxicos y culturales, espacios antañu con gran dinamismu: xugó col sindicalismu que diba acullá la propia UXT (sindicatu afiliáu al PSOE), l'asturianismu políticu y cultural de la época, rexonalismu conservador, movimientos vecinales, organizaciones patronales, etc. Esti periodu, depués de 40 años de monopoliu ideolóxicu per parte'l Réxime Franquista tuvo una natura confusa y una suerte de baille ente la tradición cultural y política de cada corriente de la izquierda y les nueves dinámiques que surdíen nos años 70, n'Asturies l'asturianismu modernu foi paradigmáticu como nueva dinámica cultural y de pensamientu, pero tamién otres corrientes como por exemplu l'ecoloxismu.
Mentanto la FSA xugaba esti partíu na cai y los movimientos populares, l'aparatu'l PSOE combinaba estes táutiques atrapalotodo con una suerte d'estratexaa más sofisticada nes zones escures de les instituciones burgueses, ganando la simpatía de diverses corrientes polítiques arreyaes a los intereses de la oligarquía capitalista de tol mundu, concretamente de la representada y defendida baxo'l paragües de la OTAN. En resume, n'Asturies tenemos nos caberos años 70 y primeros 80:
1). Una Federación Socialista que bebe de diverses corrientes averaes al antifranquismu, a vegaes mui estremaes ente elles, pero una FSA que ye capaz de formar cuadros con dellos personaxes que ven nel PSOE una suerte de camín pa facer carrera nel nuevu camín qu'abre la democracia burguesa depués de 1978 ya influir politicamente dende diverses tradiciones.
2). Una gran base eleutoral asitada na izquierda sobre'l censu total. La esperiencia hestórica de la Guerra Civil y la posterior resistencia, munches vegaes heroica, del Pueblu Asturianu frente a la Dictadura que naz en 1939 nun dexa llugar a duldes respeuto a quién podía ganar les primeres eleiciones autonómiques. La batalla nesi sen n'Asturies yera ente'l PCE, el PSOE y otres opciones d'izquierda tresformadora.
3). Una riestra de movimientos del aparatu'l PSOE que busquen un allineamientu total al gran capital n'Europa y a los intereses atlantistas n'España (particularmente los intereses d'EEXX). Mentanto la poca militancia'l partíu facía de cortafueos nos crecientes conflictos sociales que surdíen na España de la restauración borbónica ente bambalines los altos cuadros del aparatu partidista llegaben a compromisos hestóricos que vendíen los intereses de la clas trabayadora ya hipotecaben la soberanía popular.
Si bien ye verdá que'l PSOE dende l'iniciu de los años 80 marca cierta hexemonía sociolóxica en tol Estáu, n'Asturies el procesu foi más fonderu, más rápidu y más resistente frente a les propies coxuntures de cada momentu. ¿D'ónde vien la tormenta perfeuta pal PSOE n'Asturies?.
¿Cómo foi la consolidación del PSOE na Asturies post-franquista?
La estructura económica n'Asturies na década'l 70 y 80 nel pasáu sieglu vien mui marcada pol diseñu franquista. La Dictadura persabía qu'Asturies yera un territoriu mui dificil de xestionar, con una corriente revolucionaria y antifacista mui marcada, tresmitía en xeneraciones y ónde'l movimientu obreru cohesionaba en bona parte a tola sociedá asturiana. Pa refugar estes corrientes el réxime de Franco movió filos y xeneró una fuerte inversión pública, llegando incluso a estatalizar (nin nacionalizar, nin socializar) bona parte de la industria asturiana, principalmente la siderurxa y la minería. La propia estatalización de la industria asturiana llevaba al Reinu d'España a tamién sovencionar bona parte de los medios de reproducción capitalista (vivienda, sanatorios pa obreros, escueles, etc.) dende yá la década de 1950. Estos movimientos del franquismu nun respondíen a la la retórica estatista y proteicionista del falanxismu, más bien taben a la gueta d'una suerte de paz social.
Asturies yera dientro l'Estáu nesta dómina un gran centru de concentración industrial (al nivel de parte de Catalunya y Bizkaia) pero al empar el sector primariu (ganadería y pesca) tenía gran influencia na estructura económica'l país. L'Asturies averada a actividaes financieres y la lóxica mercantil nestos años yera mui mui feble, cosa que nun camudó hasta mui entrada la llamada "democracia". Podemos decir que la influencia'l Pueblu Trabayador yera pergrande na Asturies de la transición en términos sociolóxicos y políticos. El Pueblu Trabayador Asturianu demandaba nesi momentu al Estáu grandes compromisos, anque yera un Estáu que pola esperiencia de llucha de clases hestórica odiaba y sabía cuál yera'l so papel. Pero esi propiu Estáu sabía que si nun accedía a determinaes demandes sociales y económiques podía alcontrar un problema social n'Asturies.
Depúes de morrer Franco la situación nun camuda de sopitu. La clas obrera sigue mui cohesionada y organizada n'Asturies pero yá nun hai Dictadura contra la que lluchar. La incognita social que se dio n'España entera faese estensible a Asturies col cambéu de réxime y abrió nuevas víes p'aparar la ofensiva popular y n'Asturies esto nun foi esceición, por desgracia, anque hai matices granibles. Quiciabes l'alderique social que se formó alredor de la dicotomía "Reforma o Rotura" foi n'Asturies más fondu y más duru, pero a nivel sociolóxicu la gran mayoría la población optó pol conservadurismu social y punxose delláu de reformar el réxime anterior.
Nesti contestu post-franco dalguna entidá tenía que recoyer el so testigu de xenerar dinámiques de paz social y esti procesu tardó años en quedar nidio a nivel estatal, pero n'Asturies l'apueste taba claro pescudamos dende l'entamu. La burguesía financiera quiciabes n'Asturies hubiere escoyío una alternativa más confiable que'l PSOE asturianu en primer términu, pero nun quedaba otra opción que tomar la vía socialpopulista haza la estabilización sociopolítica. La estructura socioeconómica (condiciones oxetives) y el nivel de concenciación del Pueblu Asturianu (condiciones suxetives) nun daben pie a esperimentos.
Asina, igual que'l PSOE estatal foi quién a lliderar y romper en términos hexemónicos cola transición más tarde la FSA tuvo qu'acudir a esta xera bien ceo nel nuesu país. El vacíu institucional representativu que'l mal llamáu Movimientu Nacional dexó foi ocupáu n'Asturies por una fuercia política que se suponía refugaba d'esi entramáu reaicionariu que yera'l franquismu. Lo que llamamos "tormenta perfecta" naz d'esta coxuntura. Nin la oligarquía española y europea se podía permitir una salida más segura n'Asturies nin la FSA diba a fallar pa col compromisu hestóricu encargáu pola burguesía.
El primer presidente autonómicu asturianu foi Rafael Fernández Álvarez, xenru de Belarmino Tomás y que tuvo cargos nel Conseyu Soberanu d'Asturies y Lleón demientres la Guerra Civil. Nun foi una casualidá, la FSA n'alderique internu decidió escoyer una antigualla como cabezaleru na primera dómina de la restauración borbónica frente a cuadros más xóvenes y con mayor proyeición. Esta estratexa respondía a un principiu fundamental: presentar un cabezaleru, depués presidente, con venceyu cola resistencia antifacista-republicana pa demosar tar lloñe de la estructura franquista.
Rafael Fernández encarnó una especie de venceyu ente'l vieyu PSOE d'Asturies, comprometíu cola clas obrera na II República y la Guerra Civil y el movimientu obreru y popular asturianu nos caberos años de la década de 1970 y principios de la década de 1980. Una ferramienta más nel procesu que'l PSOE llevó alantre nos primeros años ensín la Dictadura Franquista pa tratar d'algamar una suerte d'amnesia coleutiva ente los trabayadores pa que'l coleutivo escaeciere (o perdonare) los 40 años de vacaciones del socialismu español.
¿La praxis de la Federación Socialista Asturiana tuvo munches diferencies en relación col restu de la burocracia estatal post-franquista?. Non, de fechu dende'l primer intre la FSA acudió al rescate de ciertos compromisos que tenía cola oligarquía española más averada al anterior réxime, pero al empar dio a esti refugu una suerte de nueva llexitimidá, col sofitu por supuestu de la so reconstruida base sindical, que pasaba a algamar la condición de nueva aristocracia obrera.
Una bona parte del movimientu obreru asturianu mercó esta caricatura de los tiempos de la II República y la resistencia antifranquista. Depués parte de la llamada intelectualidá asturiana tamién mercó'l paquete de recursos qu'ufrió la FSA, p'amosar la so natura progresista pero ensín hipotecar la so carrera profesional. Dende qu'esto asocedió podemos afirmar que la tormenta perfecta taba yá dada y la condición de gobernabilidá de la FSA posibilitó la creación de la gran rede clientelar que sigue garantizado la posición hexemónica de la FSA frente a los intereses de l'Asturies real. Exemplu recién de cómo la FSA sabe caltener y crear nueves redes clientelares ye'l casu de dellos elementos que se suponíen "d'izquierda" que corrieron a abrazar al so enemigu hestóricu por dos performances asturianistes de Barbón y dos llemes billingües en cartelería'l partíu.
¿Llegó'l momentu d'Asturies?
El llema qu'asoleyó la FSA na so precampaña alredor de les eleiciones de mayu de 2023 n'autonomía asturiana ye "llegó'l momentu d'Asturies", unes eleiciones nes qu'Adrián Barbón tornará a ser candidatu a la presidencia d'Asturies. Ciertamente, si facemos un repasu de la hestoria recién d'Asturies y el so devenir económicu y social, el llema escoyío da la sensación de que'l PSOE autonómicu vive nuna realidá paralela depués de cuasi cuatro décades de gobernabilidá.
La FSA foi l'axente políticu-institucional que tuvo la oligarquía pa reestructurar la sociedá asturiana a les necesidaes productives del nuevu capitalismu européu. Dende los años 80 la ofensiva frente a la clas trabayadora asturiana foi nidia, nun vacilando munches vegaes n'exercer táctiques caciquiles y de somatenes si los conflictos ente capital y trabayu nel nuesu país diben mui lloñe y la situación pal poder yera de falta de control social.
El PSOE asturianu protagonizó en términos de xestión política una serie de dinámiques qu'asentaron n'Asturies una suerte de economía dual de transición: una perda progresiva de la influencia estructural de la economía primaria y secundaria frente al sector terciariu, un procesu sele pero decidíu pa descomponer les vieyes redes de solidaridá del movimientu obreru y estandarizar Asturies a los dictaos de la UE. Esto namás sirvió pa que la burguesía saliera ganando a tolos niveles, con un amenorgamientu progresivu de les condiciones llaborales que s'ufríen pero tamién con una atomización yá anguañu total dientro'l propiu sindicialismu.
Les consecuencies de les polítiques del PSOE n'Asturies son bien conocíes pa cualesquier ciudadanu asturianu con un mínimu d'interés na nuesa sociedá: sangría demográfica, emigración forciada, sobremanera de la mocedá, estándares llaborales mui perbaxos en comparanza col restu l'Estáu Español, folclorización y arrequexamientu de toles manifestaciones culturales propies, un modelu autonómicu de tercer categoría, etc.
Les redes clientelares xeneraes depués de 40 años de xestión dieron los sos frutos y güei vemos cómo la FSA puede tornar a ganar una mayoría simple nes vinientes eleiciones d'esti mes de mayu. Nun importa la perda de puestos de trabayu, la sangría demográfica, la total ausencia d'iniciatives llexislatives en pro de los intereses populares o la traición a última hora pa col compromisu d'aquella oficialidá amable que garantizó Adrián Barbón.
Con una Asturies esfarrapada dafechu a tolos niveles y que namás dalgunes amueses de autoorganización popular faen d'esta tierra un sitiu nel que malvivir de forma dura, ¿cómo la Federación Socialista Asturiana tuvo l'atrevimientu d'asoleyar esi llema na so precampaña?. La razón cuidamos que ye bien cenciella: el sentimientu d'impunidá política.
Esa impunidá, o podemos llamala hexemonía quiciabes, ye la que desplica que'l PSOE caiga nesti atrevimientu. Depués de décades de perseguir a militantes políticos, sindicalistes, regalar fondos públicos a empresarios y marafundiar toa triba de recursos, agora la FSA vien a vender que llegó'l momentu d'Asturies.
Queda muncho por facer pa ganar la batalla al PSOE asturianu dende una perspectiva de progresu, queda muncho camín pa llograr n'Asturies otru tipu d'escenariu, pero una de les coses que caltuvieron a los "socialistes" asturianos nel poder fueron les distintes muletes qu'emplegó demientres tantos años. Les distintes marques d'IU nun tienen muncha traza yá de ser suficientes p'aguantar por muncho tiempu un gobiernu de la FSA, mentanto tamos asistiendo al cisma de Podemos Asturies, ente los sos candidatos, por algamar puestinos y seguir ocupando la yá amenorgada burocracia político-institucional que conquistó esti últimu espaciu políticu.
Esti espaciu nel que modestamente asoleyamos opiniones ye un espaciu marxista y nesti artículu tamos faciendo un analís d'una organización fondamente antimarxista ya antipopular. Pero nun ta de más que la xente faiga alcordanza de lo que supunxo, supón y puede suponer la hexemonía'l PSOE nesta tierra. Por ello ye fundamental nun dexase embullar pola política lliberal-burguesa y tener un pocu de memoria. Persabemos que nun va pasar, persabemos que por desgracia munchos trabayadores van votar a la Federación Socialista Asturiana conscientemente. Pero les condiciones oxetives yá tan dende va tiempu clares pa facer pedagoxía popular y desplicar al nuestru pueblu cuál ye la braera natura ideolóxica de la FSA y qué papel y rol cumple nesti circu democráticu-burgués y na xestión pública.
Asturies. abril 2023.
Comentarios
Publicar un comentario