A 150 años de la Comuña de París
Pa entender la Comuña de París tenemos en primer llugar qu'asitianos nel contestu hestóricu, tanto xeopolíticu como propiamente nacional francés.
En primer llugar, a nivel xeopolíticu, la esperiencia revolucionaria españa en mediu d'una guerra imperialista ensín popularidá, la guerra ente la Francia de Napoleón III y el reinu de Prusia, declarada en 1870. La guerra acaba en fracasu militar pa Francia, que decreta la rendición y da pasu a la III República. Francia delega en Adolphe Thiers lliderar el nuevu gobiernu, un personaxe percibíu ente la sociedá como camaleónicu, monárquicu y repúblicanu, alienáu a l'aristocracia y n'otros momentos a la burguesía. Perriba d'otres perceiciones dende llueu tres la derrota contra Prusia'l nuevu gobiernu ye visibilizáu pola sociedá como apátrida, traidor y claudicante y firma l'armisticiu con Prusia y manda entregar les armas a la Guardia Nacional de París.
Estos socesos faen que la rabia ente los militares, el campesináu y los obreros medre, teniendo en cuenta que'l descontentu yá yera perimportante. La Comuña ye un episodiu hestóricu con un fuerte caláu ideolóxicu pero nun ye honesto afirmar que l'entamu de la revolución fuera nuna direición clara haza la conquista'l poder per parte'l proletariáu y que respondiera a una llóxica de conspiración consciente. Nesti sen, no que cinca a lo xeopolóticu, alcontramos paralelismos cola Gran Revolución d'Ochobre de 1917.
El contestu francés o nacional ye d'otra miente perimportante pa entender la Comuña y nun ye casualidá que nel Estáu Francés surda la primer revolución obrera del mundu consciente de sí mesma. Tenemos d'entender lo que sinifica Francia en 1871 y la esperiencia dende l'añu 1789, añu nel que surde la Revolución Francesa.
Dende 1789 a 1871 Francia vive'l traumáticu partu de la modernidá. Nestos años vivimos les grandes declaraciones del nuevu drechu burgués, impuestu a sangre y fuéu al vieyu feudalismu y el modelu monárquicu. Les nueves idees republicanes formen un nuevu paradigma en términos políticos, filosóficos y sociales pero tamién sufren grandes derrotes, tornando ente medies a modelos monárquicos y aristocráticos de la sociedá feudal. La Francia d'esti periodu ye un llaberintu de lluches internes ente la burguesía y l'aristocracia, coles clases populares protagonizando dende 1789 un papel central, basicamente n'allianza cola burguesía pa finar col modelu precapitalista de producción.
Nesi sen, sabemos que nesti momentu hestóricu Francia ye'l centru'l mundu. Dende la perspectiva del materialismu hestóricu sabemos que l'espíritu nun determina'l momentu hestóricu, sinón les relaciones económiques y el modelu productivu, qu'al empar determinen una supraestructura de poder. Asina, podemos asitiar nel territoriu francés el paradigma d'esta llucha, con un final del sieglu XVIII y un éntamu del XIX marcáu nesta direición.
Con estos ingredientes, tanto concretos como a nivel macrohestóricu, entama un procesu que Marx definió como "toma del cielu por asaltu". Tornando a lo concretu y a la particularidá hestórica, la negativa de los militares d'entregar les armes a los prusianos fae que Thiers intente robar los cañones de París, fracasando nel intentu. La indignación ye tal que'l pueblu toma les cais y obliga al gobiernu de Thiers a fuxir a Versalles, llugar ónde va atrincherase demientres dure'l procesu revolucionariu.
La indignación va a desendolcar en formes creadores de toa triba. El 18 de marzu de París los comuneros tomen París y declaren la Comuña énte l'ausencia d'autoridaes polítiques y militares. Hai que solliñar que yá en 1871 les clases populares tienen para sí cierta artillería política ya ideolóxica y van ponela en práctica. Si bien los comuneros van querer desendolcar idees propies de les revoluciones lliberales clásiques y la filosofía burguesa clásica, como la separtación ente ilesia y Estáu, les medíes de clase en y pa sí tamién van apaecer nesti contestu.
Tenemos de tener en cuenta que les grandes revoluciones protagonizaes pola burguesía siempre buscaron la simpatía del campesináu y la xoven pero creciente clas obrera. Pero nesti casu los obreros van tomar el determín de nun da-y el preste a la burguesía y la pequeña-burguesía y les midíes que van tomar los comuneros tienen un marcáu calter socialista, asoleyando amás un nuevu tipu de proyeutu democráticu tentando finar cola estructura del Estáu burgués.
La razón económica redistributiva apaez de forma concreta y práctica na hestoria con una montonera de medíes puestes en practica: abolición del trabayu nocherniegu, toma de los medios de producción, puesta en práctica de formes de representación colectiva obrera, eliminación de les multes, afitamientu d'un tope salarial pa funcionarios públicos asemeyáu al d'un obreru mediu, etc. Poro, nel pequeñu contestu del París de 1871 atopamos un primer escenariu ónde los obreros pasen a ser la clase qu'exerce l'autoridá social y vemos cómo s'impón una sistematización práctica de solidaridá colectiva que tresforma la sociedá y evidencia con crudeza la realidá de la llucha de clases.
En mediu d'un enfrentamientu bélicu ente dos potencies europees tamién vemos como los comuneros nun estremen ente nacionalidaes a la hora de llevar alantre la llucha y formar una estructura de poder. Nun contestu ónde l'orixe nacional ye emplegáu como arma qu'echar al contrariu los revolucionarios nun dulden en nomar en cargos de responsabilidá a comuneros d'orixe non francés. Proclamen que París ye capital del mundu de los humildes y amuesen asina el so calter internacionalista. Mentantu Versalles nun dulda en llamar a les fuercies prusianes a sofitalos, lo qu'evidencia la hipocresía de los prexuicios nacionales ente la burguesía cuando entra en xuegu la cuestión de clas nel tableru.
La Comuña, como yá mencionase ye'l primer intentu seriu d'acabar col aparatu burocráticu y militar del Estáu burgués. El primer decretu que firma acaba col exércitu regular y cede'l monopoliu de la fuercia al pueblu armáu. Esto, que ye evidente güei en cualesquier programa revolucionariu socialista ye tamién en 1871 una anovación de primer orde que nun podemos dexar de poner en valor. Evidentemente esto tien una importancia cimera, amosando un altor políticu descomanáu, dexando nidio la natura de rotura política y social pa col status quo anterior.
El pasu del tiempu fixo qu'esos dos meses de llucha y guerra social acabaren nun fracasu a medies. La superioridá militar y económica cola que xugaba Thiers acabaron imponiéndose pero demientres el procesu la bayura de la esperiencia comuñal quedará siempre nel recuerdu de les lluches de la nuestra clase. A finales de mayu y principios de mayu la derrota yera yá evidente y el gobiernu versallescu, que sintió'l mieu al entamar la Comuña yá yera capaz de reprimir ensín acceder a nenguna negociación.
El guapu suañu revolucionariu acabó con una descomanada represión, con execuciones indiscriminaes, llegando inclusiva a asesinar a miles de persones que nun participaron de nenguna forma nos fechos. Calcúlase que más de 30.000 parisinos fueron fusilaos de forma totalmente mecánica y otros tantos miles acabaron en campos de concentración.
A 150 años d'aquella primera esperiencia revolucionaria protagonizada pola clase obrera vamos poner en valor dalgunes enseñances de la Comuña:
- La Comuña de París evidenció'l fracasu y les carencies del socialismu utópicu. Mentantu los utopistes creaben esperiencies sociales y económiques acotaes a zones privaes ensín confrontar col Estáu capitalista los socesos de 1871 dexa a les clares que la llucha contra l'Estáu puede xenerar nueves formes de vida más xustes nuna esfera pública. Per primer vez el pantasma del que falaben Marx y Engels nel Manifiestu Comunista tomaba cuerpu.
- La tresformación social necesita desaniciar la maquinaria estatal del réxime anterior y les sos formes representatives. Obviamente en 2021 podemos entender que'l pasu al socialismu supón acabar enantes col Estáu burgués pa construir otru Estáu pero dende la pespectiva de 1871 ye obviu qu'esti determín nun tuvo que ser fácil, anque los teóricos de la clase obrera yá lu teníen escrito nel papel. Un nuevu modelu democráticu ñaz na Comuña. En pallabres de Lenin, " la Comuña sostituye'l parlamentarismu venal y podre de la sociedá burguesa por instituciones nes que la llibertá de crítica y esame nun dexenera n'engañu, pues equí los parlamentarios tienen de trabayar ellos mesmos, tienen d'executar ellos mesmos les sos lleis, tienen de comprobar ellos mesmos mesmos los resultaos, tienen de respuender directamente énte los electores"(1). Con Lenin apautamos que anque les formes representatives nesti nuevu orde siguen vixentes son estrenaes al cretinismu parlamentariu burgués y formen un nuevu modelu democráticu que da-y forma a un nuevu Estáu.
- L'internacionalismu. Los comuneros proclamen la Comuña como patria de los obreros del mundu y tomen la bandera roxa como símbolu d'unidá y representatividá. Los prexuicios nacionales son refugaos y confiase en persones d'orixe foriatu responsabilidaes revolucionaries. La práctica amuesa que'l puntu en común de los Comuneros ye formar parte de la mesma clase y non la nacionalidá. Pela contra, Versalles y la gran burguesía francesa, tan supremacista y nacionalista nun dulda en pedir socorru a la propia Prusia p'acabar cola insurreción, evidenciando la hipocresía del capital a la hora de la verdá en relación a la pertenencia nacional y la idea de patria.
- Organización política y vanguardia revolucionaria. Anque nun se trató previamente y la Revolución de París de 1871 foi protagonizada por amplies mases lo que algamó'l trunfu temporal de la mesma foi la esistencia d'un Comité Central. La Comuña foi empobinada por un muerganu centralizáu que diba delegando responsabilidaes sociopolítiques a otres formes d'organización más concretes. Nesi sen atopamos el ñiciu d'un primer modelu de centralismu democráticu que décades depués van retomar los bolcheviques cola forma de Partíu.
- La necesidá de buscar alliances ente clases dica la tresformación social. Si bien la composición social ya ideolóxica de la Comuña foi variada el campesináu quedó prácticamente escluyíu de la esperiencia y acabó tomando parte en defensa del poder burgués. Les diferencies campu-ciudá fueron perimportantes a la hora d'analizar esti fenómeno pero los obreros y pequeño-burgueses que participaron na Comuña nun paez que punxeran muncho enfotu en seducir a la parte más humilde y menos feudalizada del campesináu. Esta ye ún de les enseñances que podemos sacar de los erros de la Comuña.
- Otru erru capital de la Comuña foi creer nuna idea en parte romántica y en parte idealista sobre la ética y moralidá del enemigu de clas y una cierta tibieza. Tomáu París la Comuña apeló a razones y a una supuesta moral del bandu de Versalles que decantaríen la batalla pa los revolucionarios. Nin tan siquier s'espropió'l Bancu de Francia, lo que foi fundamental pa la derrota comunera. En pallabres de Lenin ye necesariu reprimir a la burguesía y vencer la so resistencia y "yera especialmente necesariu pa la Comuña (...) una de les causes de la so derrota ta en nun facer esto cola suficiente decisión"(2). Efectivamente, l'enemigu de clas nun atendió a razones y ensín tener una posición xusta nin de llexitimidá popular nun duldó en reprimir de forma xabaz a los comuneros, valiéndose de tolos recursos que tuvo a mano.
En resume, nesti 150 aniversariu de Le Commune, ye necesariu sacar enseñances d'esta gran primer esperiencia obrera y revolucionaria. Si bien foi una revolución, como tantes otres qu'acabó en derrota, ye un acontecimientu de primer orde pa entender la llóxica de la hestoria. La llucha de clases sigue vixente y güei ye más necesariu que nunca rescatar el llegáu de la Comuña, nun momentu ónde vemos que l'individualismu burgués golpea fuerte na conciencia colectiva del proletariáu. Esti 150 aniversariu ye una oportunidá pa rescatar les tradiciones revolucionaries de los trabayadores y entamar de nuevu el camín de la lliberación de la nuestra clase buscando la formación, la organización y la unidá.
¡Vive le Commune!
1 Lenin, El Estado y la Revolución, p 92.
2 Lenin, El Estado y La Revolución, p 99.
Comentarios
Publicar un comentario